Sigara’ya gelen Zam Tütüne Rağbet

Sigara’ya gelen Zam Tütüne Rağbet

Sigaraya gelen zamların ardından piyasadaki en ucuz sigaranın 37 liraya yükselmesi tiryakileri yeni yöntemler aramaya itti.Son gelen zamlardan sonra vatandaşlar yakında tezek sarıp içeceklerini söyledi.

Sigara henüz dev bir endüstriye dönüşmemişken ince kağıtlara sarılarak içilen tütünler, şimdilerde çok daha görünür oldu.

Tütün bulmak ise hiç zor değil.  Her ilçede,köyde ve sokak aralarında işletilen tütüncüler var.

Kamuoyunda "kaçak tütün" olarak bilinen sarmalık kıyılmış tütünü satmak yasal değil.

Bu tür dükkanlarda yasal bandrolü olmayan tütünleri satmak ağır cezai yaptırımları beraberinde getiriyor. Ancak ne işletmeciler ne de tütün tiryakileri vazgeçmedi.

Yetkililer bu tür dükkanların sahiplerinin başvuru sırasında “hediyelik eşya, züccaciye” işletmesi gibi başvurularını yaptığını ve bu iş kolları üzerinden ruhsat ve vergi levhası çıkardıklarını anlatıyor.

Zabıta denetiminde yapılan ise sadece iştigal dışı faaliyet tutanağı tutmak.

 Sigaraya zam geldi, fiyatlar paket başı 5 lira arttı

Kaçak tütünle mücadele, "Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanun Hükümleri " çerçevesinde güvenlik güçleri tarafından yapılıyor.

Vergisiz bir kazanç olan açık tütün satmak pek çok spekülasyonu da beraberinde getiriyor. Kaçak tütün ve sigara piyasasının PKK tarafından düzenlendiğini iddia eden birçok açıklama yapıldı.

Ancak tütün satıcıları bu iddiaları reddediyor.

“Biz de vergi vermek istiyoruz”

Kırıkkale de tütün satan bir esnaf, “istediğimiz halde vergi veremiyoruz” diyor. Denetim ve ağır cezalardan korktuğu için isminin yazılmasını istemeyen esnafa göre birçok tütün satıcısı vergi vermeye hazır ancak yasal düzenlemeler buna uygun değil:

Bir paket sigaradan 7-8 TL vergi alınıyor. Açık tütünden ise vergi yok. İnsanlar sigarayı bırakıp tütün içmeye başlarsa hiç vergi alamayacak. Tütüne eroin muamelesi yapmak akıllıca değil. Devlet kaybediyor.

Bir başka tütüncü ise tütün tüketimini sadece sigaraya gelen zamlarla ilişkilendirilmemek gerektiğini söylüyor: “Tütün içenlerin çoğu bunu sevdiği için içiyor. Sadece ‘zam geldi, insanlar tütün içmeye başladı’ demek doğru olmaz. Böyle bir talep varsa karşılanmalı.”

Sigara zammından sonra açık tütün satışı yüzde 50 arttı

Kırıkkale de yaklaşık 8 yıldır tezgahıyla tütün satan bir başka satıcı ise sigara zammından sonra satışlarının yüzde 50 oranında arttığını söyledi ve ekledi:Son günlerde tütüne rağbetin artmasıyla toptancıların stokçuluk yapmaya başladı. İyi tütün tezgahlara gelmiyor.

5 yıldır tütün sattığı halde şimdiye kadar hiç tütün içmediğini de söyleyen esnaf, bu işin merkezinin ise Tahtakale olduğunu söylüyor.

Peki durumun tütün tüketicileri yönünden yansıması nasıl?

İsmini vermek istemeyen bir vatandaş 40 yıl önce tütüne başladığı için pişman. “Çoluk çocuğumu düşünmem gerekiyor. Onların rızkını buna vermem doğru değil. Şimdiki aklım olsaydı hiç içmezdim” diyerek pişmanlık duyduğunu da belirten, “11 çocuğum var, 5’i kız 6’sı eekek" diyor.

“1 kilo tütün alıyorum, 45 gün içiyorum”

Her seferinde 1 kilogram Bitlis tütünü aldığını ve bunu 45 gün boyunca içtiğini söyleyen vatandaş böylece ayda 500 lira tasarruf ettiğini düşünüyor. Aldığı tütünün kilosu ise 250 lira.

Tütünü tercih etmesinin en önemli nedenini “sağlıklı olduğu için” diye açıklasa da aslında kast ettiği sigaradan biraz daha az tehlikeli olması. Konuştuğumuz tütün tüketicilerinin çoğu kendilerini tütünün daha “sağlıklı” olduğuna inandırmış durumda.

Piyasada satılan sigara ürünlerinin dünya genelindeki ismi American Blend. Bu sigaraların içinde sos vardır. Sanayide kokulandırma ve soslandırma işlemine tabi tutulur. Sarmalık kıyılmış tütünde ise bu işlemler yok.

 “Sarmalık kıyılmış tütüne rağbeti ekonomik şartlar arttırıyor”

Ekonomik şartların sarmalık kıyılmış tütüne talep doğurduğunu söyleyen satıcı, sigaranın perakende satış fiyatlarının artmasına paralel olarak bu ürünlerin tüketiminin arttığını söyledi. Bu trendin dünya genelinde de yükseldiğini söyleyen vatandaş, temel sorunun bu piyasanın kayıt dışı olmasında yattığını belirtiyor.

“İşlenmiş, paketlenmiş ve bandrol almış ürünlerin dışında tüketilen bir ürün var. Bunların üretiminin kayıt altında olmasına yönelik yıllardır çalışıyoruz” diyen satıcı, şöyle devam etti:

Evet sigara sağlığa zararlı, bunun altını çiziyoruz. Bununla ilgili mücadelelere devam edilmeli.Ancak Türkiye, çok uzun süredir dünyaya tütün ihraç eden bir ülkeydi. Şu anda 590 milyon dolarlık tütün ithalatı yapıyoruz.

Eğer bu sigara içilecekse hiç olmazsa azami ölçüde Türkiye’de üretilen tütünler kullanılsın. Hem üretici kazansın hem de dolarları ithalata akıtmayalım.

Tütün piyasasının kayıt dışı hali bitirilmeli

Sigara fabrikalarının harmanlarında Doğu ve Güneydoğu’da üretilen tütünü tercih etmediğine değinen satıcı, “Böylece kayıt dışı üretim ve satış da büyüyor” şeklinde konuştu.  Sarmalık kıyılmış tütün Türkiye’ye özgü spesifik ürünlerden bir tanesi. Dünyanın her yerinde böyle bir şey yok.Öncelikli olarak Tarım Bakanlığı’nın sarmalık kıyılmış tütün yönetmeliğini çıkarması gerekiyor.Dünyaya baktığımız zaman bu ürünü tüketenler dar gelirliler. Dolayısıyla Avrupa’nın birçok ülkesinde vergilendirme yapılırken bu alana ilişkin vergilendirme diğer tütün mamullerinin biraz daha gerisinde yapılıyor.

Uluslararası firmalar yerli tütüne yönlendirilmeli.

ÖTV’nin yüzde 40’lar seviyesine çekilmesi ve üretimin kayıt altına alınması gerekiyor.Dünyanın tütün üreten birçok ülkesinde sigara firmalarının tütün alımını iç piyasadan yapmaları için ya yasal zorunluluklar ya da destekleyici uygulamalar var. Bizim ülkemizde bu yok.Bu alana uluslararası firmaları kanalize edebilirsek kayıt dışı piyasa kayıtlı hale gelebilir.Tütün üreticilerinin gelir durumu ortada. Toplam çiftçiler içerisinde de en düşük gelire sahip olan tütün üreticileri.

Yaşlılar "Bitlis" gençler "Yunan" tütününü tercih ediyor.Açıkta satılan tütünü tüketenler daha çok orta yaşlı ve üstü insanlar. Bu yaş grubundakiler genellikle yerli tütünü tercih ederken gençler arasında Yunan tütünü de yaygınlaşmaya başladığı ifade ediliyor.

Tüketim sadece tütünle sınırlı değil.

Tabaka, sigara kağıdı ve tercihe göre filtre de alınan ürünler arasında. Tecrübe isteyen sarma işlemini beceremeyenler ise sarma makinesi de alıyor. Toptancılar: Stokçuluk yapmıyoruz, tütün gelmemeye başladı

Yerli piyasada tercih edilen öncelikli ürün ise Bitlis tütünü. Bunu Muş ve Adıyaman tütünleri takip ediyor. Kırıkkale de tütün satışı yapan bir esnaf ise sigara zamlarından sonra “kaliteli tütün” olarak nitelendirilen bu tütünlerin şehirlere daha az geldiğini söyleyerek “toptancıların stokçuluk yaptığı” iddialarını reddediyor ancak fiyatların yükseldiğini de onaylıyor.

TEKEL’in 2004'te özelleştirilmesinin ardından büyük ölçüde yavaşlayan tütün üretimi, 2010’dan sonra sigaraya gelen zamların ardından tütüne rağbetin artmasıyla tekrar canlandı.